Ohikoa da mikroorganismo protozoo parasitoei erreferentzia egitea giza gorputzean etengabe dauden eta bere "zukuez" elikatzen diren parasitoak. Ez dute zerikusirik zizareekin, baina parasito zelulabakarrak tamaina handietara irits daitezke.
Organismo guztiz independenteak dira, nahiz eta digestio-bakuoloa galdu duten, haien bizimoduak eragiten duena.
Parasitoen klaseak
Hainbat organismoren ordezkariak honela sailka daitezke:
- Sarkodea- negleria eta ameba.
- esporak- Toxoplasma Plasmodium.
- ziliatuak‒ balantidioa
- Flageloak- Leishmania, Trichomonas, Trypanosomes eta Giardia.
Organismo hauek planetan agertu ziren lehen organismo soiletako bat dira. Haien oinarrizko egiturak eta lan-funtzioak gaixotasun hilgarriak garatzea eragin dezakete. Zerrendak protozooen parasitoen ordezkari arruntak ditu, baina askoz gehiago daude.
Eragina gorputzean
Parasito horiei protozoo deitzen zaien arren, oso eragin negatiboa dute giza gorputzean, gaixotasun larriak eraginez.
Sarkodea
ameba disenterikoa ( Entamoeda histolitikoa). Parasitoa herrialde beroetan da ohikoena. Ezaugarri bat hezur eta maskor formaziorik eza da. Hankak ditu lokomoziorako. Giza gorputzean kisteak sor ditzake.Askotan amebiasia eragiten du hesteetako horma kaltetuta dagoenean. Pertsona batek gorotz solteak ditu odolarekin. Horrelako ameba bat diagnostikatzea nahiko zaila da. Oso parasito arriskutsua da.
Negleria Fowler. Gizona da tarteko ostalaria. Parasitoaren lokalizazioa garuna izan ohi da.Meningoencefalitis amebikoa eragiten du, askotan hilgarria dena.
Flageloak
Trichomonas ( Trichmonas baginala). Gaixotasuna ia sintomarik ez duten gizonezkoetan gertatzen da, garraio moduan bakarrik. Emakumeetan, hantura-seinale nabarmenekin agertzen da: isurketa oparoa usain desatsegina, azkura eta mina beheko sabelean.Parasitorik errazena hau, normalean, sexu bidez transmititzen da, baina gertatzen da, halaber, kontaktu-etxeko bitartekoen bidez. Kutsatutako emakumeek beren haurra kutsa dezakete erditzean.
Giardia. Mikroorganismo hauek traktu gastrointestinalean parasitatzen dute. Gorputzaren eragina urte askotan zehar garraiatze kistikoan datza, baina gaixotasuna forma arinean gertatzen da. Gutxitan, kroniko bihurtzen da. Bide batez, ez dute substantzia toxikoen eta erradiazio ultramoreen beldur.
esporak
Leishmania ( Leishania spp). Espezie hau giza organo ia guztietan kokatzen da eta azkenean suntsitzen ditu. Gaixotasun larri bat eragiten du - erraietako leishmaniasis. Beren habitatean, ultzera hutsal bat sortzen da, etengabe usteltzen dena. Zaila da tratatzea eta askotan kirurgia behar da.Malarial Plasmodium. Odol plasman, eritrozitoetan eta gibeleko zeluletan kokatzen da. Okerrena da organismo sinple hauek globulu gorriak suntsitzen dituztela. Malaria tropikala eta egun anitzekoa eragiten du. Giltzurrunak larriki kaltetu ditzake eta nerbio-sistema apurtu dezake.Toxoplasma. Gongoil linfatikoei eta heste meheari eragiten die. Toxoplasmosia askotan garatzen da, eta hori oso arriskutsua da haurdun dauden emakumeentzat. Infekzioaren hasierako fasean, infekzio birikoa imitatzen du.
ziliatuak
Ez diote kalte handirik eragiten gorputzari, baina hesteetan ultzerak sor daitezke.
Parasito protozooek eragindako sintomak eta gaixotasunak
Gaur egun, gaixotasun hauek eragiten dituzten hainbat patogeno aurkitu dira:
- Giardiasia.
- Malaria.
- Leishmaniasia.
- Trikomoniasia.
- Kriptosporidiosia.
- Balantidiasia.
ameba disenterikoa
Infekzioa elikagaien eta etxeko gauzen bidez gertatzen da.
Gaixotasunaren bilakaera arinarekin agertzen diren sintomak:
- Flatulentzia.
- Sabelaldeko minak cramping.
- Idorreria beherakoa ordezkatzen da.
Gaixotasunaren batez besteko larritasuna:
- Sintomatologia 10 eguneko epean handitzen da.
- Ahultasuna eta gosea galtzea dago.
- Mukizko gorozkiak odolarekin.
- Gorotz ugari.
Gaixotasuna kroniko bihurtzen denean, pisua nabarmen jaisten da.
Parasito honek eragindako patologiak:
- Peritonitisa.
- Amebiko apendizitisa.
- Disenteria.
- Biriketako eta gibeleko abzesuak.
- Oso arraroa da amebiko hepatitisa eta garuneko abszesoa.
- Larruazaleko amebiasia ultzerak eta higadurak garatzen dituena.
Gaixotasunaren garapen azkarrarekin, ahuldutako pertsonengan ere emaitza hilgarria posible da.
Naegleria fowleri (Naegleria fowleri)
Parasito honekin kutsatu zaitezke urmael batean igeri egiten duzunean, baita airez ere.
Gaixotasuna sintoma akutuen agerpenarekin hasten da beti:
- Usaimena eta dastamenaren galera.
- Buruko minak eta ahultasuna.
- Goragalea eta oka egiteko gogoa.
- Mugimenduen koordinazioa galtzea.
- Biriketako edema garatu daiteke.
- Aluzinazioak eta konbultsioak.
Oso zaila da gaixotasuna diagnostikatzea, beraz, askotan gaixoaren heriotzan amaitzen da.
Negleriak honako patologia hauek eragiten ditu:
- Meningoentzefalitis amebikoa.
- Negleriasia.
- Garuna suntsitzen du.
- Pertsona bat askotan koma batean erortzen da.
Infekzioa hilgarria da askotan.
lamblia
Gaixotasunak sintoma nabarmenik gabe gertatzen dira. Infekzioa garbitu gabeko fruituekin eta esku zikinen bidez transmititzen da.
Sintoma tipikoak:
- Listua handitu.
- Ondoeza sabelean.
- Gosea galtzea eta goragalea.
Batzuetan taburete berde bat dago aparra eta usain zorrotza duena.
Eragindako gaixotasunak: giardiasia eta hesteetako hainbat disfuntzio.
Leishmania
Infestazioa eltxoek eragiten dute.
Sintoma larriak ditu:
- Barearen eta gibelaren handitzea.
- Tenperatura igoera handia.
- Baldintza sukartsuak.
- Larruazaleko ahultasuna eta zurbiltasuna.
- Hemorragiak azalean.
- Bihotzeko jarduerarekin arazoa.
- Anemia eta pisu galera larria.
Batzuetan edema eta pneumonia batu daitezke.
Parasito honek kakexia, gihar-tonuaren murrizketa, inpotentzia eta bihotz-gutxiegitasuna eragiten du.
Trichomonas
Infekzioa promiskuitate eta higiene elementuekin gertatzen da. Sintomak ez dira gehienetan, baina noizean behin agertzen dira.
Gizonezkoentzat:
Pixa egitean ondoeza.
- Semenean odola dago.
- Isuri zurixka.
Emakumeen artean:cervix eta baginaren hantura.
Infekzioa oso arriskutsua da haurdun dauden emakumeentzat, jaiotza goiztiarra eragin baitezake.
Malarial Plasmodium
Eltxoen ziztadek infekzioa eragiten dute.
Plasmodium vivax. Sintomak gaixotasunaren fasearen araberakoak dira:- Hotzikarak 3 ordu arte - gihar eta artikulazioetako mina, gibeleko mina.
- 12 ordu inguruko sukarra - tenperatura 40 graduraino, presioa gutxitu, arnas eskasa eta takikardia.
- Izerdi fase indartsua - tenperaturaren beherakada nabarmena izerdia, giharren ahultasuna eta hipotentsioa askatzearekin.
Hiru eguneko malaria garatu daiteke, eta berezko susperraldia gerta daiteke. Barea handitua, anemia eta batzuetan icterizia egon daitezke.
Plasmodium malaria. Goizean eta arratsaldean eraso sukartsuak izaten dira. Gainera, hiru eguneko malaria zantzuak daude. Tratatzeko zaila den sindrome nefrotikoa garatzea eragin dezake.Plasmodium ovale. Sukar erasoak arratsaldean baino ez dira izaten. Gaixotasuna nahiko erraz gertatzen da, baina gibela apur bat handitu daiteke.
Toxoplasma
Infekzio moduak nahiko zabalak dira. Erdi labean haragia, produktu zikinak, odol-transfusioak eta larruazaleko mozketak kutsa ditzakezu. Bide batez, haurdun dagoen emakumearen infekzioa sarritan fetuarengana transmititzen da.
Gaixotasunaren forma akutua dagoenean, honako sintomak agertzen dira:
- Gibelaren eta barearen handitze nabaria.
- Icterizia seinaleak.
- Larruazaleko rash.
- Meningitisaren eta entzefalitisaren ohiko sintomak.
- Nodo linfatikoak handitu egiten dira.
Forma kronikoan:
- Denbora luzez tenperatura altua.
- Muskuluetan eta hezurretan mina.
- Emakumeetan, hilekoaren zikloa eten egiten da.
- Buruko mina eta suminkortasuna daude.
Gainera, tiroide-guruinarekin eta adrenal-gutxiegitasunarekin arazoak egon daitezke.
Klase honetako parasitoekin infekzioak gaixotasun askoren agerpena arriskuan jartzen du:
- Oligofrenia.
- Toxoplasmosia.
- krisi epileptikoak.
- Hantura erretinan.
- sindrome hepatoienala.
Gutxitan, baina hala ere, nodo linfatikoen esklerosia gertatzen da.
Balantidia hesteetakoa
Parasitoa irakin gabeko uraren bidez harrapatu dezakezu, esku eta fruitu zikinen bidez.
Infekzioaren seinaleak:
- Beherakoa luzea, pus eta odolarekin.
- Minaren sindromea sabelean.
Balantidiak peritonitisa, organoen abszesuak eta hesteetako hormak zulatzea dakar.
Ondorioa
Protozooekiko infekzioa birusekiko infekzioaren oso antzekoa da. Definizioz, ez dira zizaretzat hartzen, nahiz eta giza osasunari kalte handia eragiten dioten.
Parasito protozooen infekzioak heriotza ekar dezake, beraz, ohiko sintomak agertzen direnean, berehala mediku laguntza bilatu behar duzu. Automedikazioa erabat debekatuta dago.